Mahakumbh Mela : उत्तर प्रदेशातील प्रयागराज येथे आयोजित महाकुंभमेळा, जगातील सर्वात मोठ्या धार्मिक मेळ्यांपैकी एक, सध्या भाविकांनी गजबजलेला आहे. 45 दिवस चालणाऱ्या या महाकुंभामध्ये सुमारे 40 कोटी लोकांच्या सहभागाची अपेक्षा आहे. भारताच्या अंतराळ संस्था इस्रोने आपल्या अत्याधुनिक सॅटेलाईट्सच्या साहाय्याने मेळ्याचे भव्य फोटो टिपले आहेत, ज्यातून या भव्य सोहळ्याची झलक दिसते.
सॅटेलाईटद्वारे टिपलेली महाकुंभाची भव्यता
इस्रोच्या ऑप्टिकल उपग्रह आणि रडारसॅटच्या मदतीने हैदराबादच्या राष्ट्रीय रिमोट सेन्सिंग सेंटरने (NRSC) प्रयागराजमधील महाकुंभासाठी उभारलेल्या भव्य पायाभूत सुविधांचे छायाचित्रण केले आहे. या फोटोंमध्ये तंबूंचे मोठे शहर, नद्यांवरील पूल, आणि हालचाली दिसून येतात.
NRSCचे संचालक डॉ. प्रकाश चौहान यांनी सांगितले की, रडारसॅटचा उपयोग ढगांच्या आड असलेल्या भागांचे चित्रण करण्यासाठी करण्यात आला. सॅटेलाईट फोटोंमधून 6 एप्रिल 2024 पासून 10 जानेवारी 2025 पर्यंत महाकुंभातील हालचाली स्पष्ट दिसतात.
मेळ्यातील सोयीसुविधा आणि नवीन जिल्हा
या वर्षी, महाकुंभासाठी उत्तर प्रदेशात महाकुंभ नगर नावाचा नवीन जिल्हा स्थापन करण्यात आला आहे. त्रिवेणी संगमाजवळ हा उत्सव साजरा होतो, जिथे गंगा, यमुना आणि पौराणिक सरस्वती नद्या एकत्र येतात. पर्यटकांसाठी 1.5 लाख तंबू, 3000 स्वयंपाकगृहे, 1.45 लाख शौचालये, आणि 99 पार्किंग लॉट उभारण्यात आले आहेत.
13 जानेवारी ते 26 फेब्रुवारी 2025 या कालावधीत चालणाऱ्या महाकुंभासाठी 26 हेक्टर जमीन पुन्हा मिळवण्यात आली असून 12 किलोमीटरचे नवीन स्नानघाट तयार करण्यात आले आहेत. आतापर्यंत 8 कोटींहून अधिक भाविकांनी संगमात स्नान केले आहे.
इस्रोचे योगदान प्रशासनासाठी महत्त्वाचे
सॅटेलाईटद्वारे टिपलेल्या फोटोंचा उपयोग उत्तर प्रदेश प्रशासन गर्दी व्यवस्थापन, चेंगराचेंगरी टाळणे, आणि इतर आपत्ती टाळण्यासाठी करत आहे. शिवालय पार्कसारख्या भागांमध्ये घडणाऱ्या बदलांचे स्पष्ट चित्र या फोटोंमधून समोर आले आहे.
महाकुंभमेळ्याचा हा भव्य सोहळा भारताच्या सांस्कृतिक आणि धार्मिक वारशाचे दर्शन घडवतो, तसेच इस्रोच्या प्रगत तंत्रज्ञानाचा उपयोग प्रशासनात कसा होऊ शकतो याचा उत्कृष्ट नमुना आहे.